खैलौना - राजेन्द्र थापाको उपन्यास समीक्षा

नेपली मोडल स्मिता थापाको अन्तरबार्तामा "मलाई लोग्ने होइन लोग्ने मानिस चाहिन्छ" भन्ने अभिव्यक्ति पढे पछि पत्रकार र लेखक राजेन्द्र थापाले 'खैलौना' उपन्यास लेखेका हुन । यो उपन्यास मोडल स्मिता थापा को जिबनी मा नै आधारित बनाएर 'युवा बयस्क' बर्गलाइ भनेर लेखिएको राजेन्द्र थापा बताउछन् ।
गितकार तथा कबि राजेन्द्र थापा द्वारा लिखित उपन्यास 'खेलौना'ले स्मिता थापाको मोडल जीबनको उतारचडावलाइ सटिक ढङ्गले शब्दमा उतारेलो छ।
यो पुस्तकको भूमिकामा जगदिश घिमिरेले यसलाई क्रान्तिकारि 'डकुमेन्टरी उपन्यास' भनेर नामाकरण गरेका छन।
उनी लेख्छन्, "यो एक फरक धारको यौन बिषयक उपन्यास हो। बिश्वका सबै भाषामा यौन आख्यान लोकप्रिय छन। तिनको मूल लक्ष्य हल्का-फुल्का मनोरन्जन हो। तर यस उपन्यासको बिषय मनोरन्जन होइन, यस उपन्यासका बिषय हुन - नेपाली समाजमा यौन प्रतिको बदलिँदो दृष्टिकोण, मुल्य, मान्यता र अभ्यासमा भएका क्रान्तिकारि परिबर्तनहरु।"
जगदिश घिमिरेले भनेको जस्तै 'खेलौना'ले नेपाली समाजको परम्परागत शैलीको यौन सोचाइलाई स्मिता पात्र र लेखक इन्द्र पात्र मार्फत पठनीय शैलीमा उतारिएको  छ ।

यस अर्थमा प्रेम यात्रा भनेको सेक्स यात्रा र सेक्स यात्रा भनेको जिबन यात्रा हो त ?

अश्विनी कोईरालाले कान्तिपुरको "साप्ताहिक"को लागि भनेर लिएको अन्तरबार्ता मा भनेको लोग्ने र लोग्ने मानिसको कुरालाइ नै मुख्य थिम बनाएर लेखिएको यो उपन्यास तीस दिनमा नै लेखेर पाठक सामु प्रस्तुत गरिएको हो ।
नेपालमा यस किसिमको उपन्यास लेखन शैलिलाई नौलो मान्नु को साथै यौन बिषयमा लेख्नु संकोचपूर्ण कार्य मानिन्छ। तर, यौन जस्तै यौन साहित्य पनि अहिलेका युवा पुस्तालाई उत्तिकै खाँचो भएको कुरा उपन्यास भित्रकी पात्र स्मिता को निम्न भनाई ले थप पूष्टि गर्दछ:

एक सोह्र बर्षे केटीलाई यौन बिषयका कुरा ४० बर्षिय एक बाहिरिया मानिसले सिकाउछ न कि हाम्रो शिक्षा पद्दतिले। एदि यसकिसिमको यौन शिक्षा बिध्यालय स्तरमै सिकाइन्थ्यो भने त्यस किसिमको शोषणपूर्ण् सिकाइ झेल्नु नै पर्दैन थियो। 

हाम्रो पुरातान इतिहासलाई सम्झदै उपन्यासकी पात्र भन्छिन, 'कुन्ति र द्रौपती पन्चकन्यामा पुजिन्छन् भने म पनि कन्या किन नहुने?' यस्ता तथ्यपरक र कौतुहलता पूर्ण सम्बादले पाठक उपन्यासमा बाँधेर राख्न सक्षम भएको मान्न सकिन्छ।
उपन्यासका केही सम्झन लायक अंशहरु निम्न छन:

सेक्स बैध वा अबैध हुन्न तर पराषर ऋषि र मझिनिको डुङ्गा-सेक्स मस्तिको नतिजाबाट जन्मेका ब्याँस कसरि पुजनिय हुन्थे त ? अबैध गर्बाधारण बाट जन्मेकि मत्स्यगन्धा कसरि हस्तिनापुरकि महारानि हुन्छे त ? ब्याँस बाट अबैध रुपमा महारानि र दासिहरु बाट जन्माइएका धृतराष्ट्र, पान्डु तथा बिदुर कसरि महाराजा तथा प्रधानमन्त्रि भए त !

तेस्तै:

म पुरुष ... , त्यसैले घरबाट असन्तुष्ट भएर क्षणिक बहकिएको ... चोखिन गोदान समेत गर्न नपर्ने ... त्यसैले झरेपनि गोबरजस्तो, त्यहिबाटै झरेपनि गहुँत जस्तो पबित्र , बरु अरु अपबित्रहरु लाइ पबित्र बनाउने ... तर स्मिता भने गुमुत ! 

समाजमा भएका यौन सम्बन्धी नकारात्मक धारणाहरूलाइ उत्तेजक पाराले चिर्दै नेपाली समाजमा रहेको नकारात्मक सोचलाइ केहि मात्रामा भए पनि कम गर्ने प्रयास गरेका छन् ।
स्मिताको बोली:

सबै भन्दा काला चरित्र भएकाहरुले नै बढि हल्ला मच्चाए। सायद उनीहरुले मोज गरेको या बल्तकार गरेको वा स्वास्नि छलेर सुत्न गएका आइमाईहरूले मैले जस्तै पोल खोलिदेला भनेर त्रसिएका हुन सक्छन। .. ..  घरको भोकले सडकमा फोरहनै देखेपनि सालको बोहतामा पस्केको तातो मोमो पनि लपालप खाइहाल्छ भने मजस्तो पाँचतारे देखेपछि बफेमा प्लेट बोकेर लाईनमा को नबस्ला र ।

"खेलौना" स्मिता पात्रको यौन कथा र बिचार को साँगालो भने हुन्छ । नेपाली समाजको संकीर्ण सोच र सो सोच किन गलत छ भन्ने कुरा र बदलिँदो समयमा अहिलेका युवापुस्ताको लागि यौन शिक्षा किन आबश्यक छ भन्ने कुराहरु पनि यो उपन्यासमा समेटिएका छन् । यस हिसाबले मनोरन्जनका साथ साथै यो रोचक कथामा सन्देश् पनि लुकेको र सबैलाइ पढदा उपयोगी हुने मान्न सकिन्छ ।